Вынікі выбараў у Нямеччыне: перамога Мэрца і фантастычная інтрыга
- 24.02.2025, 8:05
Хто ўвойдзе ў новы ўрад?
Нямеччына прагаласавала за змену ўрада. На датэрміновых выбарах у бундэстаг, якія адбыліся ў нядзелю, 23 лютага, перамог апазіцыйны кансэрватыўны блок CDU/CSU, набраўшы 28,5 адсотка галасоў. Гэта на 2-5 адсоткавых пунктаў менш за максімальныя паказчыкі, якія набіраў блок за тры з паловай гады знаходжання ў апазіцыі, паведамляе «Нямецкая хваля».
Сацыёлагі, якіх цытуе партал Tagesschau.de, мяркуюць, што адна з прычын больш слабага, чым чакалася, выніку — спадчына канцлеркі Ангелы Мэркель (Angela Merkel) і ейнай ліберальнай міграцыйнай палітыкі. Лідар Хрысціянска-дэмакратычнай уніі Фрыдрых Мэрц (Friedrich Merz) даўно абвясціў аб змене курсу, але, відавочна, яму не ўдалося пераканаць усіх, хто быў ахвочы галасаваць за партыю яшчэ надоечы. Мэрц спадзяецца да Вялікадня ў канцы красавіка заехаць у кантору федэральнага канцлера ў цэнтры Бэрліна.
Да глыбокай ночы заставалася інтрыга аб магчымых партнёрах ХДУ/ХСУ з будучай кіроўнай кааліцыі. У выпадку, калі б левапапулісцкай Уніі Зары Вагенкнэхт (ССВ) удалося пераадолець бар'ер 5%, неабходны для праходжання ў парламент, то магчымай была б толькі кіроўная кааліцыя, якая складаецца з ХДУ/ХСУ, СДП і леваліберальнай "Уніі-90"/"Зялёныя". Гэта істотна ўскладніла б фармаванне ўрада, бо з «зялёнымі» ў кансэрватараў існуюць глыбокія разыходжанні. Аднак ССВ, які набраў 4,972 адсоткі, у бундэстаг не прайшоў, і ўрадавую кааліцыю большасці можна стварыць сіламі ХДУ/ХСУ і СДП без "зялёных". Залучэнне ва ўрад вельмі правай "Альтэрнатывы для Нямеччыне" цэнтрысцкіх партыямі не разглядаецца паводле вызначэння.
Шольц адыходзіць, партыя застаецца ва ўладзе
Цяперашні канцлер Олаф Шольц (Olaf Scholz) пакуе валізкі, хоць і застанецца на чале ўрада меншасці яшчэ некалькі тыдняў. Ягоная Сацыял-дэмакратычная партыя (СДП) гучна саступіла, атрымаўшы 16,4% – горшага выніку ў партыі не было ніколі.
Але, саступіўшы на выбарах, СДП застанецца ва ўладзе ў якасці малодшага партнёра ў кааліцыі. Сацыял-дэмакраты кіруюць у Нямеччыне ў складзе розных кааліцый з 1998 года — з адным перапынкам. Хто будзе прадстаўляць іх у новым урадзе Мэрца — пытанне адкрытае. Шольц сказаў, што адыходзіць і не будзе весці перамовы. Не выключана, што сацыял-дэмакраты абяруць новае кіраўніцтва партыі. Адным з магчымых кандыдатаў называюць міністра абароны Барыса Пісторыюса (Boris Pistorius) — самага папулярнага нямецкага палітыка.
СвДП засталася за бортам
Свабодная дэмакратычная партыя Нямеччыны, якая з'яўляецца традыцыйным партнёрам ХДУ/ХСУ ва ўрадавых кааліцыях, не праходзіць у бундэстаг. Яна набірае толькі 4,4%. Лідэр свабодных дэмакратаў Крысціян Ліндэр заявіў, што пакідае палітыку.
Трыумф вельмі правых і нечаканы поспех левых
Акрамя ХДУ, за пераможцу выбараў уважае сябе і апазіцыйная правая партыя "Альтэрнатыва для Нямеччыны" (АдН), якая сярод іншага выступае за радыкальнае абмежаванне міграцыі, выхад Нямеччыне з Еўразвязу, спыненне паставак зброі Украіне і скасаванне санкцый супраць Расеі. У АдН другое месца, яна атрымала 20,8% і падвоіла свой вынік 2021 года.
Сустаршыня партыі і кандыдатка ў канцлеры Аліса Вайдэль (Alice Weidel) падчас тэлеінтэрвію шмат усміхалася і была ў выдатным гумроры. Яна ўпэўненая, што ўрад Мэрца будзе няўстойлівым, раскідаецца, і праз некалькі гадоў АдН выйдзе на першае месца. Такі варыянт хоць і лічыцца малаімаверным, але ўжо не фантастычным. Вайдэль з прыкметнай асалодай нагадвала словы Мэрца аб тым, што ў свой час ён хацеў удвая знізіць вынік АдН, але адбылося адваротнае.
Поспех вельмі правых і змяненне расстаноўкі сіл у бундэстагу - адзін з галоўных вынікаў выбараў. АдН хоча стварыць кааліцыю з кансерватарамі, але тыя адмаўляюцца супрацоўнічаць з вельмі правымі, як і астатнія партыі. Мэрц сказаў, што АдН можа "колькі хоча працягваць руку", але ў яго партыі з ёй супрацьлеглыя погляды, сярод іншага - на Еўропу і Расею.
Невялікай сенсацыяй стаў вынік Левай партыі. У апытаннях яна доўга не дасягала пяціадсоткавага бар'ера, але даслоўна за лічаныя дні да галасавання рэзка пайшла ўверх і скончыла гонку з паказчыкам больш за восем адсоткаў. Аглядальнікі мяркуюць, што прычына - нядаўняе галасаванне ў бундэстагу мер аб абмежаванні міграцыі. Яго ініцыяваў блок ХДУ/ХСУ, і падтрымала АдН. Злом негалоснага табу на галасаванне з вельмі правымі, здаецца, мабілізаваў левы электарат. Сярод моладзі Левая партыя апынулася на першым месцы, апярэдзіўшы АдН.
Цень Трампа і Маска над бундэстагам
Кароткая выбарчая кампанія запомніцца тым, што прайшла ва ўмовах росту крызісаў. Старыя праблемы абвастрыліся, да іх дадаліся новыя выклікі, што дало незвычайна высокі прыход выбарцаў - 84 адсоткі.
Чакалася, што галоўнай тэмай стануць застой у эканоміцы, інфляцыя. Але серыя нападаў і забойстваў, учыненых мігрантамі, зрабілі пытанне абмежавання міграцыі цэнтральным. Да гэтага дадаліся жорсткія выказванні на адрас Еўропы і Нямеччыны прадстаўнікоў новай адміністрацыі прэзідэнта Дональда Трампа ў ЗША і прамая падтрымка імі АдН. Асабліва гэта тычыцца мільярдэра і паплечніка Трампа Ілана Маска. Ён проста заклікаў галасаваць за АдН, пасля чаго рэйтынг партыі вырас на некалькі адсоткавых пунктаў. Усё гэта выклікала шок і супраціў большасці партый, якія ацанілі гэта як умяшанне ў выбары.
Чаго чакаць Украіне ад урада Мэрца
Нарэшце, нядаўняя ініцыятыва новага Трампа весці прамыя перамовы з прэзідэнтам Расеі Уладзімірам Пуціным аб заканчэнні вайны РФ супраць Украіны стала тэмай выбарчай кампаніі на фінішнай прамой. У Нямеччыне не згодныя з тым, што такія перамовы вядуцца без удзелу Украіны і Еўропы. Мэрц даў зразумець, што спадзяецца на ролю Кангрэса ЗША ў пытанні далейшай дапамогі Украіне.
Выступаючы пасля выбараў і напярэдадні трэцяй гадавіны маштабнага нападу Расеі на Украіну, адыходзячы канцлер Шольц заклікаў да працягу падтрымкі Кіева, адзначыўшы, што "Украіну нельга пакінуць адну". Будучы кіраўнік урада Мэрц назваў сваім прыярытэтам адзінства ў Еўропе і ўзмацненне яе абароннай прамысловасці. Пры гэтым абодва выказаліся супраць таго, каб лёс Украіны вызначаўся "праз галовы ўкраінцаў". Сугучныя былі і заявы Шольца і Мэрца аб магчымай адпраўцы нямецкіх вайскоўцаў ва Украіну для падтрымання магчымага замірэння. Казаць пра гэта “заўчасна”, мяркуюць абодва палітычныя лідары. Відавочна, у гэтым пытанні "вялікая кааліцыя" у Нямеччыне ўжо працуе.